45 yaşındaki Juana Bravo, yeğeninin bir fotoğrafını göstererek “Cuchita, ailemizin dördüncü nesil nebat toplayıcısıdır” diyor. “Şuraya bakın: Daha bir buçuk yaşlarındayken dağlarda şifalı bitkiler topluyordu.” Şimdi 9 yaşlarında olan Cuchita adlı Maria de Jesus, halasıyla aynı tutkuyu paylaşıyor. Bugün okuldan sonrasında, kapılarının derhal dışındaki veranda bahçesinden toplanan şifalı bitkilerle antiseptik bir merhem hazırlamak için Juana’ya katılıyor.
Meksika’nın Michoacán eyaletinde 6.000 sözü geçen bir kasaba olan Angahuan’da, geleneksel tıp tatbik eden birkaç nesil Yerli P’urhépecha hanımı var. Juana ve Cuchita, bir düzineden oluşan bu grubun parçasıdır. curanderalarbitkisel ilaçları kullanmalarıyla tanınan ve halk içinde yaygın olarak adlandırılan şifacılar tsinajperi (“yaşamı büyütenler”) P’urhépecha dilinde. Ek olarak ebelik ve geleneksel Mezoamerikan masaj tekniğindeki becerilerinden dolayı oldukca aranırlar. sobada.
benzer biçimde şifalı bitkiler gobernadora (kreozot da denir, Larrea tridentata), ruda (ruta mezarları), prodigiosa (Brickellia cavanillesii), ve nurit (Satureja makrostem) kozmolojilerinin merkezinde yer alırlar ve adında olan çeşitli veranda bahçelerinde ufak ölçekte kırpılırlar. ekuarho. Kereste ağaçları, meyve ağaçları, şifalı bitkiler, sebzeler ve çiçekleri beraber iyi büyüyen bir grupta birleştiren ve her bitkinin kuru iklimde sağladıkları gölge ve nemden yararlandığı geleneksel bir tarımsal ormancılık sistemidir. Mutfağın derhal haricinde, sindirim sorunları, uykusuzluk yada ağrı tedavisinde kullanılan şifalı bitkilerle dolu, daima elinizin altında olan ufak bir eczane gibidir.
Yerli bir P’urhépecha şifacı olan Juana Bravo, Meksika, Michoachán, Angahuan’da bir merhem ve şifalı çay hazırlamak için ekuarho tarımsal ormancılık bahçesinden otlar toplar. (Fotoğraf kredisi: Monica Pelliccia)
P’urhépecha, Meksika’nın 68 Yerli grubundan biridir ve geleneksel tıp, ziraat ormancılığının büyük bir rol oynadığı kültürlerinin temel direklerinden biridir. Sadece bu miras, iklim değişikliğine bağlı kuraklık ve ziraat ticaretinin niçin olduğu su kıtlığı sebebiyle şimdi tehlikede: Avokado kazançlı bir ihracat – Michoacan mahsulünün yüzde 80’i ABD marketlerine gönderiliyor – ve tarlaları 40 kilometrenin çoğunda manzaraya hükmediyor. (25 mil) Angahuan ile komşu kent Uruapan içinde.
Michoacán Eyaleti Ormancılık Komisyonu (COFOM) müdürü Rosendo Caro, “P’urhépecha kadınlarının Yerli bölgelerin korunmasının zenginliğinde temel bir görevi var: Onlar tıp, dinsel tören ve yiyecek için kullanılan nebat bilgeliğinin koruyucularıdır” diyor. ). “Onların mirası, bölgedeki avokado gelişimi sebebiyle tehlikede. Bu iş, daha ilkin ekuarho için kullanılan suyu tüketiyor, zirai kimyasallarla toprakları bozuyor ve su kaynakları üstünde uzun vadeli sonuçlar doğuruyor.”
Su nerede?
Juana’nın veranda bahçesinde, Governoradora benzer biçimde birkaç mühim P’urhépecha şifalı nebat bulunur. epazot (disfani ambrosioides), Vicks bitkisi (Plectranthus hadiensis), poleo (mentha pulegium) ve beyaz tazı (marrubium vulgare). Bunlar, opuntia kaktüsü ve lahana benzer biçimde yiyecek hazırlamak için kullanılan yenilebilir bitkilerle iç içedir. atapakua köstebek ve pozol.
Yerli bir P’urhépecha şifacı olan Juana Bravo, Meksika, Michoachán, Angahuan’da bir merhem ve şifalı çay hazırlamak için ekuarho tarımsal ormancılık bahçesinden otlar toplar. (Fotoğraf kredisi: Monica Pelliccia)
Biyolog Maria del Carmen Godínez, “Ekuarho, P’urhépecha popülasyonunun tipik bir İspanyol öncesi tarımsal ormancılık sistemidir” diyor. “Başlangıçta ormanda geliştirildi: İnsanlar kereste, şifalı bitkiler yada mantar benzer biçimde orman ürünlerinden yararlanarak kabak, biber ve fasulye ile mısır ekiyorlardı. Sonrasında fetihten sonrasında nüfus merkezlerine getirdiler. Artık arka bahçelerde bulmak ormanda bulmaktan daha kolay. Bununla beraber, P’urhépecha topluluklarının nüfusu artarken, ekuarho mülklerin parçalanması sebebiyle giderek küçüldü.”
Angahuan’da ekuarho hala curanderaların günlük yaşamının merkezidir. Burada şifalı bitkiler, meyveler ve sebzeler, inşaat malzemeleri için çamlar ve günlük zevk için çiçekler yetiştiriyorlar. Bayanlar ek olarak veranda bahçelerinin gölgesinden keyif alıyor, aile anlarını paylaşıyor ya da kaynayan güneşte nakış üstünde çalışıyor.
Fakat yağışlı mevsimden ilkin buradaki toprak kum benzer biçimde kuru. Juana, “Son beş yılda artan su kıtlığı ile geleneksel şifacılar olarak çalışmaya devam etmek zor” diyor. Uzun, pilili etek, önlük ve mavi-siyah çizgili şallarla kaplı işlemeli bir gömlek ile geleneksel P’urhépecha elbisesini giyiyor.
“Kuraklık mevsiminde oldukca fazla bitkimiz yok ve kimi zaman kuruyorlar. Her şeyin filizlenmesi için ilk yağmurları beklemek zorundayız” diyor. Geçenlerde verandada bir şeftali ağacı susuzluktan öldü, bu yüzden kocası Nacho onu bir masaya dönüştürdü. Fakat her sabah güneşin ilk ışınları bahçeye süzülürken, bitkilerini bir leğenle sular.
“Bir tek birazcık kullanıyorum bundan dolayı israftan kaçınmamız gerekiyor” diye açıklıyor. “Bir tek üç günde bir yalnız bir saatliğine akan suyumuz var, normalde sabah 8’den 9’a kadar geri dönüştürülmüş su kullanıyorum [and still] merhemler ve uçucu yağlar hazırlamak için dükkanlardan galon almamız gerekiyor.”
“Naná” Gracia, evinin haricinde meyve ağaçları, şifalı otlar, sebzeler, otlar ve çiçeklerden oluşan geleneksel bir tarımsal ormancılık alanı olan ekuarho’sunda bir şeftalinin olgunluğunu denetim ediyor. (Fotoğraf: Monica Pelliccia tarafınca)
Dördüncü Nesil Miras
Büyükannesi Victoria’dan geleneksel tıp öğrenmek, Juana’nın kıymetli çocukluk anılarından biridir. “Ormanda kiraz ve ot toplardık. Fakat şimdi, meyve bahçesi geliştirme ve kereste fabrikası ticareti sebebiyle daha azca ağaç bizi çevreliyor” diyor. Juana büyüdükten sonrasında, topluluğuna bir curandera olarak yardım etmek için Uruapan’da ustalaşmış eğitim aldı.
Juana’nın anası 67 yaşındaki Maria Teresa, “Ben gençken tüm hanımefendiler nebat toplayıcıydı” diyor. “O zamanlar köyde bir tıp merkezimiz yoktu, bu bizim için tek seçenekti.”
Şu anda Angahuan’da daha azca curandera var, sadece çabalarına üçüncü nesil bir ebe ve beş çocuk anası olan 57 yaşındaki “Naná” Gracia Bravo benzer biçimde hanımefendiler da katılıyor. Evi, Juana’nın evinden birkaç adım ötede, dondurmadan mücevherlere kadar çeşitli ürünler satan sokak besin tezgahları ve mağazaların içinde. Sabahın erken saatlerinden geceye kadar satıcılar pozole benzer biçimde süratli yemeklerin duyurusunu yapar.
Tozlu sokaklarda yürürken neredeyse hepimiz Gracia’yı tanır. “Alkolsüz bir içecek ister misin?” dükkânların önünden geçerken birkaç adam ona şu şekilde diyor: Daima böyledir, dedi Gracia gülümseyerek. “40 senedir bu işi yapıyorum. Sokakta yürürken, doğum esnasında annelerine destek olduğum için kimi zaman insanoğlu beni durduruyor ve bana içecek ikram ediyor.”
Yoruma kapalı.